Ներկայացնում ենք ՀՀ հանրակրթական համակարգի համար հասարակագիտական բովանդակության և ժողովրդավարական կոմպետենցիաների մշակման հայեցակարգային փաստաթղթի նախագիծը, որը մշակվել է 2019թ․ սեպտեմբերին ստեղծված աշխատանքային խմբի կողմից։
2018թ. ապրիլ-մայիսյան հեղափոխական շարժումն ինքնին հագեցած էր բազիսային դեմոկրատիայի տարրերով` արագ մոբիլիզացվող զանգվածներ, ինքնակազմակերպվող բազմազան խմբեր, որոշումների մասնակցային կայացում։ Հեղափոխության ընդգրկուն հենարանն ամրապնդելու լավագույն լուծումը կլինի Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքական ուժի ներսում քաղաքական երեք հաղորդակից թևերի` լիբերալ թևի, կենտրոնամետ թևի և կենտրոնից ձախ գտնվող թևի ներառումը։
Կազմված պետք է լինել ժողովրդի մեջ, ինչպես բոլոր կուսակցությունները, բայց կտրված լինելով նրանից իրենց փոքրության պատճառով, նրանք դուրսն են մնում ժողովրդից և մի տարօրինակ դրություն ստեղծում իրենց համար. ուզում են ժողովրդին ծառայել, բայց ժողովուրդը չի ընդունում նրանց ծառայությունը: Եվ այսպես, իրենց փոքրությունը նրանք սկսում են բացատրել ժողովրդի տգիտությամբ և չհասությամբ: Շփոթում են պատճառը և հետևանքը. ոչ թե փոքր են, դրա համար էլ ժողովուրդը չի հետևում իրենց, այլ որովհետև ժողովուրդը չի հետևում իրենց, դրա համար էլ փոքր են:
Պատրոնը վերահսկում է կենտրոն տանող մուտքերը: Նա բաշխում է ռեսուրսները բոլոր այն կլիենտների միջև, ովքեր փոխարենը «վարձահատույց են լինում» պատրոնին իրենց աջակցությամբ կամ ավելի ուշ ընտրական իրավունքի ընդարձակումից հետո՝ իրենց քվեներով։ Արդիականացման փուլում կլիենտը այլևս որպես խոչընդոտ չի դիտարկվում, ընդհակառակը, նա համարվում է պետության կառուցման օգտակար գործիք: «Կլիենտը լրացնում է քաղաքական համակարգի բացերը»:
Տղաների դեմքերը, որոնք հիմա չեն իջնում հեռուստացույցի էկրաններից, քառօրյա պատերազմից հետո այլևս չի ստացվում ծառայեցնել հայրենասիրական պաթոսի հին ձևերին։ Այդ դեմքերը խոսում են իրականության մասին, նրանք ցույց են տալիս այդ պատերազմի ներսի երեսը, որը մեր տան մեջ է՝ Հայաստանի ներսում, արտոնյալ խավի կողմից սանձազերծված՝ չքավոր խավերի ունեզրկման ու ենթարկեցման տեսքով։ Պատահական չէ, որ Երևանն ամենամեծ հարստության կենտրոնացման վայրն է, իսկ ծայրամասային շրջաններն ու սահմանագիծը՝ ամենաքիչ ռեսուրսներ ունեցողը։
Հայաստանում լիակատար ապաքաղաքականացման պայմաններում միտում կա որոշումների ընդունումը դարձնել զուտ վարչական գործընթաց․ ստեղծել մի դաշտ, որում մասնագետներն ու տեխնոկրատներն առանց քաղաքական մասնակցության ճիշտ որոշումներ կկայացնեն և չեն խանգարի ներդրումներին ու գործարարների շահերին՝ անկախ նրանից, թե այդ տնտեսական գործընթացներն ինչպես են ազդում լայն խավերի բարեկեցության վրա։
Փոփոխությունները կապված են Սերժ Սարգսյանի ու տարբեր միջազգային խաղացողների (ԱՄՆ, Ռուսաստան, Եվրոպա) հարաբերությունների, և մյուս կողմից էլ՝ նրա դիրքի վերարտադրման հետ, և հանդիսանում են մեկ մարդու ավտորիտար գործունեության հետևանք: Ժողովուրդն ամենևին առնչություն չունի սահմանադրական փոփոխությունների` հանրային օրակարգ մտնելու հետ:
Գաղափարական դիմագծից զուրկ, իրեն զգուշաբար բացառապես սոցիալական հռչակած նախաձեռնությունը կարծես ցցուն է դարձնում մեր իրականության հիմնական ու խորքային հակասությունը․ փոփոխությունները խեղդող ծայրահեղ պահպանողականության եւ արդիականացման անհետաձգելի կարիքի միջեւ հակասությունը:
Ինչպե՞ս է ստացվել, որ 1918 թ.-ից հետո գրեթե բոլոր կապիտալիստական երկրներում ֆաշիստական շարժումներ են ձևավորվել։ Ինչո՞ւ են արդյունաբերողներն ու բանկիրները հասել իշխանության, իսկ աշխատավորական շարժման առաջնորդները նետվել համակենտրոնացման ճամբարներ և բանտեր։ Դա տեղի է ունեցել 1933 թ.-ից հետո Գերմանիայում, 1922 թ.-ից հետո Իտալիայում, 1939թ․-ից հետո Իսպանիայում, 1973 թ.-ից հետո Չիլիում։
Բանալին գործընթացներն ու պատմության դասերը վերլուծելն է և հասկանալը, որ եթե ժամանակի տվյալ պահին «հաց ու խաղաղությունը», կապված չէ նրա հետ, ինչ ժողովուրդը մտածում է և զգում, ապա պարզապես անցյալի ողբերգական հաղթանակի կրկնություն է՝ որպես ֆարս։
