Համահարթեցված եկամտահարկը չի նպաստում ստվերի նվազմանը

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հանրային քննարկման է դրել եկամտահարկի բարեփոխման երկու առաջարկ։ Դրանցից մեկը եկամտահարկի համահարթեցումն է (մեկ դրույք բոլորի համար), ինչը հիմնավորվում է ստվերի նվազեցման փաստարկով։ Սակայն հանրային ֆինանսների կառավարման մասնագետ Հովհաննես Ավետիսյանը հետևյալ համառոտ հաշվարկ-մեկնաբանությամբ ապացուցում է, որ համահարթեցված եկամտահարկը չի հանգեցնում ստվերի նվազման։  Հեղինակը հղում չի անում տեսություններին, այլ ֆինանսական տեսանկյունից ներկայացնում է դրա պրակտիկ ազդեցությունը։ Առաջարկում ենք հարկային բարեփոխումների հանձնաժողովի անդամներին ուսումնասիրել ստորև բերված հաշվարկն ու հատկապես աղյուսակները և հակափաստարկներ ունենալու դեպքում թվերի լեզվով հրապարակային արձագանքել այս պնդմանը։

Հարկային համակարգի բարեփոխումների վերաբերյալ

Քանի որ թեման շատ կարևոր է հարկ եմ համարում մեկ անգամ ևս գրել սրա մասին և համապատասխան անձանց ուշադրությունը հրավիրել այս հարցին:

Իմ պնդումն այն է, որ հարկատեսակների դրույքաչափերի փոփոխությունը պատճառահետևանքային կապի մեջ չէ ստվերային աշխատավարձերի վերացման կամ նվազեցման հետ: Ուստի նախատեսվող փոփոխությունները անհարկի են և ակնկալվող արդյունքը չեն տալու: Ավելին հավանական է, որ դրանք բացասական կազդեն բյուջեի հարկային եկամուտների ձևավորման վրա: Ավելի մանրամասն ներկայացնում եմ ստորև և նաև կցում եմ հաշվարկների ֆայլը:

Ներկայացվող փոփոխությունները հիմնավորվում են հետևյալ կերպ`

ա) ծանր հարկային բեռ է քաղաքացիների համար,
բ) խրախուսում է ստվերը և չի խրախուսում աշխատավարձերի բարձրացում:

Ներկա իրավիճակ, եկամտային հարկի մասով`

1) մինչև 150,000 -ը ներառյալ` 23%,

2) 150,000-ից մինչև 2,000,000 ներառյալ` 34,500 գումարած 150,000-ը գերազանցող գումարի 28%-ը,

3) 2,000,000-ից ավելիի դեպքում 552,500 գումարած 2,000,000 գերազանցող գումարի 36%-ը

Շահութահարկի մասով հիմնականում ռեզիդենտ շահութահարկ վճարողների նկատմամբ կիրառվում է 20%: Շահաբաժիններից (դիվիդենտ)` 5%:

Առաջարկվող փոփոխություններ

Տարբերակ I

Եկամտային հարկ, երկաստիճան պրոգրեսիվ

մինչև 250,000 դրամ` 20%,

250,000 դրամից ավելի` 25%, շահութահարկ և շահաբաժնի հարկ` երկուսի գումարը 25%:

Տարբերակ II

Եկամտային համահարթ տոկոսադրույք 23%,

շահութահարկի և շահաբաժնի հարկի գումարը 23%:

Փոփոխությունների նշվող նպատակ

Ստվերը նվազեցնելու և աշխատավարձերի բարձրացմանը նպաստելու նպատակով առաջարկվում է կիրառել եկամտային հարկի, շահութահարկի և շահաբաժինների հարկի այլ տոկոսադրույքներ, մասնավորապես, դրանք համահարթեցնելու միջոցով:

Հակիրճ և պարզ ֆինանսական վերլուծություն

Ներկա իրավիճակի և առաջարկվող փոփոխությունների ֆինանսական վերլուծությունը (տես նաև կից ֆայլը) ցույց է տալիս, որ նշված հարկատեսակների դրույքաչափերի փոփոխությունը պատճառահետևանքային կապի մեջ չէ ստվերային աշխատավարձերի վերացման կամ նվազեցման և հետևաբար աշխատավարձերի բարձրացման հետ: Ուստի, ցանկացած եկամտային հարկի և շահութահարկի տոկոսադրույքի դեպքում դրանք ազդեցություն չեն կարող ունենալ աշխատավարձերի ստվերայնության նվազման վրա:

Հիմնավորումներ

Ենթադրություններ. Վերացական ձեռնարկության զուտ եկամուտը մինչև աշխատավարձի նվազեցում համարենք` NR (համարենք, որ սա նախքան աշխատավարձի նվազեցումը օրինական եկամուտն է մնացած բոլոր օրինական ծախսերի նվազեցումներ կատարելուց հետո):

Օրինական աշխատավարձը համարենք` S, ստվերային աշխատավարձը` A, իսկ զուտ շահույթը` P:
Հետևաբար ձեռնարկության զուտ շահույթի բանաձևը 20% շահութահարկի պարագայում հետևյալն է.

P = NR – (NR – S) x 0.2 – A => P = 0.8NR + 0.2S — A

Այս բանաձևից երևում է, որ ձեռնարկությունը ավելի քիչ շահույթ է ստանում ստվերային աշխատավարձ վճարելու դեպքում (անկախ գումարի չափից, թեկուզ մեկ դրամ), իսկ ավելի շատ, երբ աշխատավարձը ամբողջությամբ գրանցում է և ճանաչում է ծախսերի (ինքնարժեքի) մաս: Եվ նրան ձեռնտու է, երբ A-ն, այսինքն ստվերային աշխատավարձը 0 է և ոչ թե դրական թիվ:

Այս բանաձևի կիրառությունը (գումարած այլ հաշվարկներ) օրինակներով և տարբեր հարկային տոկասադրույքներով բերված է կից էքսելի ֆայլում (արդյունք նույնն է ցանկացած տոկոսադրույքի համար):
Վերլուծությունը անուղղակիորեն ցույց է տալիս նաև, որ ցանկացած ձեռնարկության ձեռնտու է ստվերային աշխատավարձեր կիրառել, միայն ստվերային եկամուտներ ունենալու դեպքում, այլապես եկամտային հարկի և շահութահարկի (նաև շահաբաժնի հարկի) ցանկացած տոկոսադրույքների դեպքում վերջինիս ձեռնտու է հայտարարագրել բոլոր վճարված աշխատավարձերը:

Ներբեռնել հաշվարկի աղյուսակը

Հետևություն` Աշխատավարձերի գծով ստվերը նվազեցնելու համար հարկավոր է հարկային վարչարարությունը դարձնել արդյունավետ և հետևել եկամուտների ստվերայնության նվազեցման, որը կհանգեցնի ստվերային աշխատավարձերի նվազեցման և հնարավոր է նաև վերջինիս բարձրացման (սակայն սա պարտադիր պայման չէ, քանի որ այստեղ պատճառահետևանքային կապ չկա): Աշխատավարձերը սովորաբար աճում են արտադրողականության բարձրացմանը զուգընթաց:

Հովհաննես Ավետիսյանը ծնվել է 1978 թվականին։ Ավարտել է Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի ֆինանսահաշվային ֆակուլտետի Ֆինանսներ և վարկ բաժինը։ 2014 թ.-ին ավարտել է Հարվարդի համալսարանի Քենեդիի անվան կառավարման դպրոցի հանրային կառավարում մասնագիտությամբ մագիստրատոսական ծրագիրը: Հայաստանում Եվրամիության տեխնիկական աջակցության ծրագրերի հանրային ֆինանսերի կառավարման փորձագետ  է և ՄԱԶԿ ֆինանսական փորձագետ։

Դիտվել է 1364 անգամ